گیربکس اتوماتیک دیسک و صفحه دارد؟

وجود دیسک و صفحه در گیربکس اتوماتیک نکته ای است که هنگام خرید این نوع خودرو ها مورد توجه رانندگان قرار می گیرد. بسیاری از افراد تصور می کنند این سیستم مثل گیربکس دستی عمل می کند، اما این واقعیت ندارد. در گیربکس اتوماتیک خبری از دیسک و صفحه سنتی نیست و به جای آن مبدل گشتاور و کلاچ های چند صفحه ای وظیفه انتقال نیرو را بر عهده دارند. همین تفاوت باعث شده رانندگی با خودروهای اتوماتیک روان تر و بدون نیاز به استفاده مداوم از کلاچ باشد. در ادامه بررسی می کنیم که گیربکس اتوماتیک دیسک و صفحه دارد؟

نحوه عملکرد دیسک و صفحه در گیربکس اتوماتیک

نحوه عملکرد دیسک و صفحه در گیربکس اتوماتیک با آنچه در گیربکس دستی می بینیم کاملا متفاوت است. در خودرو های دنده دستی یک دیسک و صفحه سنتی وظیفه اتصال و قطع ارتباط بین موتور و گیربکس را بر عهده دارد و راننده با فشار دادن پدال کلاچ این فرآیند را کنترل می کند.

اما در گیربکس اتوماتیک خبری از چنین عملکرد مستقیمی نیست. در این سیستم قطعه ای به نام مبدل گشتاور نقش واسطه را ایفا می کند. مبدل گشتاور با استفاده از گردش روغن، قدرت موتور را به گیربکس منتقل و شروع حرکت خودرو را نرم و بدون ضربه می کند.

علاوه بر آن، داخل گیربکس مجموعه ای از کلاچ های چند صفحه ای و باند های ترمز قرار دارند که توسط واحد هیدرولیک و الکترونیکی مدیریت می شوند. این کلاچ ها هر بار یکی از چرخ دنده های سیاره ای را قفل یا آزاد می کنند و به این ترتیب تعویض دنده بدون دخالت راننده انجام می شود.

در واقع دیسک و صفحه در گیربکس اتوماتیک به شکل قدیمی وجود ندارد، اما کلاچ های چند صفحه ای عملکرد مشابهی دارند و به طور دائم درگیر و آزاد می شوند تا دنده عوض شود. این طراحی باعث می شود تعویض دنده بسیار نرم تر و دقیق تر انجام شود.همچنین برای کاهش اتلاف انرژی در سرعت های بالا، قفل مبدل گشتاور فعال می شود و ارتباط تقریبا مستقیمی بین موتور و گیربکس ایجاد می کند. ترکیب این فناوری ها باعث می شود خودرو های اتوماتیک تجربه رانندگی راحت تر و عمر مفید بیشتری نسبت به سیستم های دستی داشته باشند.

دیسک و صفحه در گیربکس اتوماتیک در کدام نوع آن وجود دارد؟

دیسک و صفحه بسته به نوع گیربکس می تواند وجود داشته باشد یا با قطعات دیگری جایگزین شود. همه گیربکس های اتوماتیک مانند نوع دستی، دیسک و صفحه سنتی ندارند و سیستم های مختلف اتوماتیک از روش های متنوعی برای انتقال نیرو استفاده می کنند.

در بعضی موارد مثل گیربکس دو کلاچه، وجود کلاچ ها کاملا مشابه گیربکس دستی است، اما در بیشتر مدل ها مبدل گشتاور یا کلاچ های چند صفحه ای وظیفه اتصال و انتقال نیرو را بر عهده دارند. همین موضوع باعث ایجاد تفاوت اساسی بین انواع گیربکس های اتوماتیک می شود. نقش دیسک و صفحه در انواع گیربکس های اتوماتیک عبارتند از:

• گیربکس اتوماتیک مبدل گشتاوری (AT): این نوع، دیسک و صفحه ندارد و به جای آن از مبدل گشتاور و کلاچ های چند صفحه ای داخلی استفاده می کند.
• گیربکس دوکلاچه (DCT): این نوع گیربکس، دیسک و صفحه دارد و معمولا شامل دو کلاچ خشک یا نرم برای مدیریت دنده های زوج و فرد است.
• گیربکس متغیر پیوسته (CVT): این گیربکس، دیسک و صفحه ندارد و شروع حرکت اغلب توسط مبدل گشتاور یا کلاچ شروع حرکت انجام می شود.
• گیربکس دستی اتوماتیک شده (AMT): این نوع، دیسک و صفحه دارد، چون در اصل همان گیربکس دستی است که سیستم تعویض دنده و کلاچ آن به صورت برقی یا هیدرولیکی کنترل می شود.

جایگزین دیسک و صفحه در گیربکس اتوماتیک

این جایگزین، قطعه ای به نام مبدل گشتاور است که نقش اصلی را در شروع حرکت و انتقال نیرو دارد. بر خلاف گیربکس دستی که راننده با فشار دادن پدال کلاچ ارتباط موتور و گیربکس را قطع و وصل می کند، در گیربکس اتوماتیک این کار به صورت کاملا هوشمند و بدون دخالت راننده انجام می شود. مبدل گشتاور با گردش روغن میان سه بخش اصلی خود یعنی پمپ، توربین و استاتور، نیروی موتور را به گیربکس منتقل می کند و باعث می شود حرکت خودرو نرم و بدون ضربه آغاز شود. این طراحی هم راحتی بیشتری برای راننده دارد و هم عمر قطعات انتقال نیرو را افزایش می دهد.دیسک و صفحه در گیربکس اتوماتیک جای خود را به مجموعه ای از فناوری ها داده است که شامل مبدل گشتاور و کلاچ های چند صفحه ای داخلی می شود. کلاچ های چند صفحه ای داخل گیربکس وظیفه قفل یا آزاد کردن دنده های سیاره ای را بر عهده دارند و باعث می شوند تعویض دنده ها به صورت کاملا روان و سریع انجام شود. از طرفی برای کاهش مصرف سوخت و جلوگیری از لغزش در سرعت های بالا، قفل مبدل گشتاور فعال می شود تا ارتباط تقریبا مستقیم میان موتور و گیربکس برقرار شود. این سیستم ترکیبی باعث شده خودروهای اتوماتیک رانندگی راحت تر و استهلاک کمتری نسبت به خودروهای دستی داشته باشند.

تفاوت بین دیسک و صفحه در گیربکس اتوماتیک و مبدل گشتاور

تفاوت بین دیسک و صفحه در گیربکس اتوماتیک و مبدل گشتاور این است که در گیربکس های دستی، دیسک و صفحه عملکرد مکانیکی دارد و ارتباط بین موتور و گیربکس را با فشار یا رها کردن پدال کلاچ کنترل می کند. اما در گیربکس های اتوماتیک، چنین قطعه ای به شکل سنتی وجود ندارد. همین تفاوت اصلی باعث شده تجربه رانندگی با خودروهای اتوماتیک نرم تر و بدون نیاز به دخالت مستقیم راننده باشد. تفاوت های دیسک و صفحه در گیربکس اتوماتیک و مبدل گشتاور به شرح زیر هستند:

• ماهیت عملکرد: دیسک و صفحه بر اساس اصطکاک کار می کند، در حالی که مبدل گشتاور با استفاده از جریان روغن نیرو را منتقل می کند.
• کنترل: دیسک و صفحه توسط راننده و پدال کلاچ مدیریت می شود، اما مبدل گشتاور به صورت خودکار و توسط سیستم هیدرولیک و الکترونیک کنترل می گردد.
• نرمی حرکت: دیسک و صفحه در شروع حرکت کمی ضربه دارد، ولی مبدل گشتاور حرکت خودرو را بسیار نرم و بدون تکان آغاز می کند.
• استهلاک: دیسک و صفحه زودتر مستهلک می شود و نیاز به تعویض دارد، اما مبدل گشتاور عمر طولانی تری دارد هرچند در صورت خرابی تعمیر آن هزینه بالاتری دارد.

سخن آخر

دیسک و صفحه در گیربکس اتوماتیک همان نقش سنتی که در خودروهای دنده دستی می بینیم را ندارد و جای خود را به سیستم های پیشرفته تری مثل مبدل گشتاور و کلاچ های چند صفحه ای داده است. همین موضوع باعث شده خودروهای اتوماتیک تجربه رانندگی روان تر و بدون نیاز به دخالت راننده در تعویض دنده داشته باشند. البته در بعضی مدل ها مانند گیربکس دو کلاچه یا AMT همچنان از کلاچ استفاده می شود، اما این کار با مدیریت خودکار انجام می شود. بنابراین، شناخت تفاوت ها و جایگزین های دیسک و صفحه در گیربکس ماشین های اتوماتیک به انتخاب آگاهانه تر خودرو کمک می کند.